Franz Liszt (1811-1886) - là nhạc sĩ sáng tác người Hungary, đồng thời là nghệ sĩ piano, nhà sư phạm, nhà văn về âm nhạc, nhà hoạt động xã hội.
Franz Liszt sống 75 năm - nhiều hay ít? Có thể sống lâu hơn, nhưng có lẽ đã tự đốt cháy mình vì muốn kịp làm nhiều việc cho đời. Ông sáng tác 647 tác phẩm và say sưa học tập, chỉ huy dàn nhạc, giảng dạy và mở nhiều nhạc viện để truyền bá âm nhạc. Ông say sưa bằng trái tim mình tiếp nhận những cuộc cách mạng làm đổi đời cuộc sống của nhân dân. Ngôi sao chổi vụt qua những xóm làng Huggari đêm 22 tháng 10 năm 1811 dường như ghi dấu sự ra đời của Liszt. Ngay từ bé, ông đã thể hiện một tài năng khác thường, và dường như ngôi sao hạnh phúc ấy theo ông trong suốt cả cuộc đời.
Bố Liszt - nghệ sĩ đàn cello trong dàn nhạc của vị hoàng thân chúa đất, biết chơi piano, là người thày dạy nhạc đầu tiên của ông. Những năm Liszt lên 6, bố ông từng sửng sốt kể lại rằng “… nghe tôi chơi trên piano bản concerto của Ries giọng Đô thăng thứ - nó lắng nghe, đầu cúi xuống bàn phím, rất chăm chú… Chiều đến, nó hát cho tôi nghe toàn bộ chủ đề của bản concerto. Đó là dấu hiệu đầu tiên về tài năng khác thường của nó”.
Lên 8 tuổi Liszt đã biểu diễn trước công chúng. Bố đưa Liszt lên Vienne học tiếp piano ở thầy Carl Cerni, và thày dạy không lấy tiền vì quý mến tài năng. Công chúng Vienne cuồng nhiệt hâm mộ lối biểu diễn của Liszt: kỹ thuật kỳ tài, lối sử dụng cây piano như một dàn nhạc.
Trong sáng tác, Liszt thể hiện mối quan hệ gắn bó giữa các loại hình nghệ thuật, đặc biệt mối quan nội tại giữa nhạc và thơ, với các tác phẩm, tuyển tập tác phẩm Album của người lữ hành (1836; dùng một số chất liệu trong Những năm lãng du), fantasia-sonate Sau khi đọc Dante, 3 Sonnets of Petrarch…
Hoạt động sáng tạo phong phú của Liszt - người đại diện lỗi lạc của chủ nghĩa lãng mạn - đóng vai trò to lớn trong việc hình thành trường phái âm nhạc dân tộc Hungary (cả sáng tác và biểu diễn) và trong sự phát triển văn hóa âm nhạc thế giới. Đã xuất hiện trong những tác phẩm của ông sự gắn bó hữu cơ giữa những nguồn gốc dân gian Hungary với những thành tựu của âm nhạc chuyên nghiệp châu Âu (rhapsody Hungary, hành khúc anh hùng theo phong cách Hungary, hành khúc tang lễ cho piano, giao hưởng thơ, oratorio, messa…).
Những nguyên tắc mang tính định hướng trong sáng tạo mới của Liszt - đó là tính tiêu đề và cùng với nó là phong cách đơn chủ đề. Tính tiêu đề là nguyên nhân cách đổi mới thể loại fantasia của ông, tạo ra một thể loại âm nhạc mới - thơ giao hưởng một chương, phản ánh sự tìm tòi những phương thức diễn tả âm nhạc mới, điều đặc biệt nổi lên trong giai đoạn sáng tạo cuối của ông. Những nguyên tắc tư duy - nghệ thuật của Liszt được sử dụng rộng rãi trong sáng tác của nhiều trường phái dân tộc trên thế giới.
ĐĂNG BÌNH LUẬN