Thu sang

Nhà giáo Nhân dân Xuân Khải tên khai sinh là Đặng Xuân Khải, sinh ngày 8 tháng 2 năm 1936, nguyên quán Xuân Lâm, Thuận Thành, Bắc Ninh, nguyên là Trưởng khoa Nhạc cụ truyền thống Nhạc viện Hà Nội, nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Ông mất năm 2008 tại Hà Nội.

NGND Xuân Khải

Sinh thời, NGND Xuân Khải là một nghệ sĩ rất đa tài, ông trình diễn điêu luyện nhiều nhạc cụ dân tộc như đàn Nguyệt, đàn Tranh, đàn Bầu...Ông tham gia các hoạt động âm nhạc từ khì còn rất trẻ. Năm 1949, ông sinh hoạt âm nhạc trong Đội Võ trang Văn nghệ huyện Thuận Thành. Năm 1954, ông là đội phó Đội Văn nghệ Thanh niên xung phong thuộc Tổng đội Tiền phương Công trình đường sắt Việt Nam. Năm 1959, tốt nghiệp Trung cấp khóa đầu tiên của Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Việt Nam), Xuân Khải được giữ lại trường làm giảng viên khoa Nhạc cụ truyền thống. Năm 1977, với chương trình biểu diễn báo cáo ba nhạc cụ: đàn Nguyệt, đàn Tranh, đàn Bầu, ông đã được cấp bằng Đại học Nhạc cụ dân tộc đầu tiên của Việt Nam. Từ 1975, ông là Chủ nhiệm khoa Nhạc cụ truyền thống cho đến khi về hưu.

Trong thời gian làm công tác giảng dạy, dưới sự đào tạo, dẫn dắt của ông, khó có thể kể hết được số lượng những học trò đã thành danh và trở thành những nghệ sĩ, giảng viên nòng cốt trong các đoàn nghệ thuật hay các cơ sở đào tạo nghệ thuật trên toàn quốc như: NSƯT Cồ Huy Hùng (giảng viên khoa Nhạc cụ truyền thống - Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam), NSƯT Quang Vinh (Giám đốc Nhà hát Ca Múa Nhạc Việt Nam), Hương Lan (giảng viên khoa Nhạc cụ truyền thống - Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam)...

Ngoài công việc quản lí, giảng dạy và biểu diễn, NGND Xuân Khải được biết đến với vai trò một nhạc sĩ sáng tác cho nhạc cụ dân tộc tài danh. Các tác phẩm của ông nổi tiếng với giai điệu ngọt ngào, mượt mà, trong sáng, chuyển soạn và phát triển chất liệu âm nhạc dân gian các vùng miền một cách tinh tế và sâu sắc. Bên cạnh đó, vì bản thân ông là một nghệ sĩ trình diễn điêu luyện nhiều loại nhạc cụ dân tộc nên các kĩ thuật diễn tấu nhạc cụ cũng được ông đưa vào khai thác triệt để nhưng không quá lạm dụng trong các tác phẩm của mình. Hiếm có một nhạc sĩ nào lại sở hữu một lượng lớn các tác phẩm viết cho nhạc cụ dân tộc đến như vậy. Hầu hết các bản hòa tấu hay độc tấu của ông đã trở thành những tiết mục không thể thiếu trong các chương trình biểu diễn trong và ngoài nước, trên sân khấu các Hội diễn, Liên hoan nghệ thuật chuyên nghiệp, hay trong giáo trình giảng dạy nhạc cụ dân tộc tại các cơ sở đào tạo nghệ thuật. Đó là các tác phẩm: "Cung đàn tất nước" (độc tấu đàn Bầu), "Thu sang" (độc tấu đàn Tam thập lục), "Quê ta" (độc tấu đàn Nguyệt), "Buổi sáng sông Hương" (độc tấu đàn Bầu), "Hương sen Đồng Tháp" (độc tấu đàn Tranh), "Rừng sáng" (độc tấu T' rưng), "Chung một niềm tin" (hòa tấu nhạc cụ dân tộc), "Nắng xuân" (hòa tấu nhạc cụ dân tộc)...

Với những đóng góp to lớn cho nền nghệ thuật dân tộc Việt Nam, ông vinh dự được Nhà nước trao tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân và nhiều những giải thưởng quan trọng khác.

TÁC PHẨM

Lý ngựa ô (chuyển soạn cho Dàn nhạc dân tộc)
Nắng xuân (hòa tấu nhạc cụ dân tộc)
Chung một niềm tin (hòa tấu nhạc cụ dân tộc)
Cảm xúc quê hương (độc tấu đàn Nguyệt)
Quê ta (độc tấu đàn Nguyệt)
Tình quê hương ( độc tấu đàn Nguyệt)
Cung đàn đất nước (độc tấu đàn Bầu)
Buổi sáng trên sông Hương (độc tấu đàn Bầu)
Nhớ về hải đảo (độc tấu đàn Bầu)
Thu sang (độc tấu Tam Thập Lục)
Giữ trọn mùa xuân (độc tấu đàn tranh)
Hương sen Đồng Tháp (độc tấu đàn Tranh)
Ru con (độc tấu đàn Tranh)
Xuân quê hương (độc tấu đàn Tranh)
Rừng sáng (độc tấu T'rưng)
Xuân về bản (độc tấu đàn Nhị)
Bên kia sông đuống (ca khúc)

GIẢI THƯỞNG

Giải Nhì Giải thưởng Hội Nhạc sĩ Việt Nam năm 1992 với tác phẩm "Rừng sáng" (độc tấu T'rưng)
Giải Ba Giải thưởng Hộ Nhạc sĩ Việt Nam năm 1994 với tác phẩm "Nhớ về hải đảo" (độc tấu đàn Bầu)
Danh hiệu Nhà giáo Ưu tú
Danh hiệu Nhà giáo Nhân dân
Giải thưởng Nhà nước về Văn học - Nghệ thuật đợt I năm 2001

XUẤT BẢN

Tuyển tập 100 bài dân ca Việt Nam
Sách học đàn Nguyệt
Album tác giả, tác phẩm

Trình bày

THANH HẰNG

Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Hằng tên khai sinh là Nguyễn Thị Thanh Hằng, sinh ngày 1 tháng 9 năm 1963, nguyên quán Kim Thư, Thanh Oai, Hà Nội, hiện là giảng viên chuyên ngành đàn Tam Thập Lục tại khoa Nhạc cụ truyền thống - Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam.

NSƯT Thanh Hằng

SỰ NGHIỆP

Năm 1976, NSƯT Thanh Hằng bắt đầu vào học hệ Trung cấp cơ bản, sau đó là Đại học tại trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam), chị là người đầu tiên được học Đại học chính quy bộ môn này. Tốt nghiệp Đại học năm 1985, chị được giữ lại trường làm giảng viên chuyên nghành Tam Thập Lục và gắn bó với khoa Nhạc cụ truyền thống từ đó đến nay. Từ năm 1984, khi còn là sinh viên cho đến những năm sau khi ra trường, với thành tích học tập xuất sắc và trình độ chuyên môn cao, chị đã được mời làm cộng tác viên của nhiều cơ sở hoạt động nghệ thuật như Đài Phát thanh Tiếng nói Việt Nam, Nhà hát Tuồng Trung ương, Đoàn Ca Múa Nhạc Trung ương, trường Văn hóa - Nghệ thuật Lào cai, trường Văn Hóa - Nghệ thuật Tây Bắc, trường Văn hóa - Nghệ thuật Quảng Ninh...

Gần bốn mươi năm gắn bó bó với nghề, NSƯT Thanh Hằng đã cống hiến một phần không nhỏ công sức của mình trong sự nghiệp đào tạo và biểu diễn đàn Tam Thập Lục của nước nhà. Ngoài ra, chị còn là nghệ sĩ trình diễn rất điêu luyện một số nhạc cụ dân tộc Việt Nam như đàn Bầu, T'rưng, K'longput...Chị đã tham gia trong rất nhiều các chương biểu diễn, hội diễn, liên hoan nghệ thuật trong nước cũng như quốc tế và đã gặt hái không ít thành công, được công chúng hoan nghênh nhiệt liệt. Với tài năng trình diễn đàn Tam Thập Lục của chị, Dàn nhạc Dân tộc Châu Á đã mời chị làm thành viên từ năm 2008 đến nay.

Thanh Hằng là nghệ sĩ hàng đầu Việt Nam trong vai trò đệm và hòa tấu đàn tam Thập Lục trong các thể loại âm nhạc dân tộc. Cho đến nay, tiếng đàn của chị vẫn vang lên ở hầu hết các chương trình dân ca và nhạc cổ truyền trên sóng phát thanh và truyền hình, đặc biệt là đệm những sáng tác mới cho nhạc cụ dân tộc. Với tiếng đàn trong trẻo, ngọt ngào, kỹ thuật chơi đàn điêu luyện, cùng thẩm mỹ âm nhạc tinh tế, tiếng đàn Tam Thập Lục của chị đã góp phần đáng kể trong việc giúp nghệ sĩ độc tấu có điểm tựa để thăng hoa khi biểu diễn.

Không ngừng phấn đấu, rèn luyện về chuyên môn, năm 2007 chị nhận bằng Thạc sĩ về chuyên ngành Sư phạm Âm nhạc. Cũng năm đó, chị được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú cho những cống hiến của chị cho ngành nghệ thật dân tộc nước nhà.

GIẢI THƯỞNG

Năm 1992: Huy chương Bạc độc tấu Tam Thập Lục - Hội diễn Nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quốc (không có huy chương Vàng)
Năm 1993: Huy chương Vàng độc tấu T'ưng và Tam Thập Lục - Liên hoan Âm nhạc dân gian tại Dijon (Pháp)
Năm 1994: Bằng khen Liên hoan Nghệ thuật tại Mỹ
Năm 1995: Bằng khen của Tổ chức Lễ hội Văn hóa dân gian và Nghệ thuật dân tộc (CIOFF) tại Tây Ban Nha
Năm 2005: Huy chương Bạc độc tấu T'rưng - Liên hoan Nghệ thuật Quốc tế tại Bình Nhưỡng (Triều Tiên)
Năm 2007: Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú

Thông Tin Tác Phẩm

THU SANG

"Thu sang" được NGND Xuân Khải viết cho đàn Tam Tập Lục độc tấu cùng tốp nhạc đệm vào khoảng đầu những năm 1990. Khi tác phẩm hoàn thành, đã có một số nghệ sĩ thử diễn tấu tác phẩm này nhưng "Thu sang" chỉ thực sự được công chúng biết đến khi NSƯT Thanh Hằng biểu diễn và giành Huy chương Bạc (không có Huy chương Vàng cho độc tấu Tam Thập Lục) trong Hội diễn Nghệ thuật toàn quốc năm 1992.

Nguồn ảnh: Internet

Tác phẩm được xây dựng dựa trên hai chủ đề tương phản nhau một cách mạnh mẽ. Chủ đề mở đầu với nhịp điệu dồn dập, hối hả như mô phỏng những cơn giông cuối hạ bất chợt ào đến, rồi mưa chợt dừng, mây đen tan đi, ngay lập tức mùa thu trải ra trước mắt với những tiếng lá khẽ rơi trên những con đường vắng, tiếng gió xào xạc lướt qua những hàng cây...Tất cả được diễn tả bằng những nét giai điệu mượt mà, trữ tình của dàn Dây, cùng với sự xuất hiện một cách nhẹ nhàng, tinh tế, lúc gần, lúc xa của Tam Thập Lục diễn tấu chủ đề thứ hai. Ở chủ đề thứ hai này, giai điệu của dàn Dây và của đàn Tam Thập Lục được thể hiện rõ nét hơn để khắc họa bức tranh mùa thu...

Xuyên suốt tác phẩm, hai chủ đề trên được nhắc đi nhắc lại nhiều lần, mỗi lần lại có sự phát triển để nhấn mạnh nội dung tư tưởng của tác phẩm. Tác giả mượn hình ảnh thiên nhiên để miêu tả cuộc đời của con người như một bức tranh với những màu sắc tương phản, có bão táp mưa sa, có thăng trầm chìm nổi, để rồi cuối cùng, con người đối diện với chính mình, chiêm nghiệm cuộc sống, hồi tưởng lại quá khứ, khát khao cuộc sống bình yên. Tác giả đã dùng chủ đề hai làm chủ đề kết thể hiện rõ nét nội dung tư tưởng này.

Là một nhạc sĩ hiểu rất rõ tính năng của cây đàn Tam Thập Lục, NGND Xuân Khải đã sử dụng một các tinh tế các kĩ thuật diễn tấu để nhấn mạnh chủ đề cũng như nội dung của tác phẩm. Với các kĩ thuật: vê, nẩy, gẩy bằng đuôi que đàn...người nghệ sĩ khi trình diễn có thể thỏa sức trưng trổ kĩ thuật và thể hiện cảm xúc diễn tấu tác phẩm một cách hấp dẫn nhất.

Cây đàn Tam Thập Lục trước đây hầu như chỉ được biết đến với vai trò đệm cho nhạc cụ độc tấu, nhưng với "Thu sang" của NGND Xuân Khải, Tam Thập Lục đã thể hiện có khả năng độc tấu bởi âm sắc độc đáo, có sức truyền cảm lớn đối với người nghe không thua kém gì các cây đàn khác trong kho tàng các nhạc cụ dân tộc Việt Nam.

Trần Văn Phúc

You are here

Thu sang

Thông Tin Bài Hát

ĐĂNG BÌNH LUẬN