Cũng giống như Mozart, Mendelssohn nổi tiếng là một thần đồng âm nhạc từ khi còn rất nhỏ. Ông được lĩnh hội kiến thức ở cả văn học, thi ca, hội hoạ, lịch sử từ thuở ấu thơ trong môi trường tụ hội các trí thức lớn của châu Âu. Cùng lứa tuổi với các nhạc sĩ khác như Schumann, Chopin và Liszt nhưng tài năng của Mendelssohn được thừa nhận đầu tiên ở châu Âu. Chopin đã nhận xét về Mendelssohn: “Dẫu kế thừa truyền thống Cổ điển, nhưng Mendelssohn lại có một tâm hồn Lãng mạn”.
Chân dung Felix Mendelssohn của F.Theodorildebrandt
Năm 1829, khi mới, 20 tuổi chàng trai Mendelssohn lần đầu rời ngôi nhà của gia đình mình ở Berlin để bắt đầu hành trình khám phá châu Âu. Không giống với nhiều thanh niên khác chọn Pháp hay Ý để bắt đầu, ông chọn đến nước Anh trước tiên – nơi có nhiều điểm tương đồng về văn hoá với nước Đức thời kỳ đó, và bởi ông yêu thích các tác gia văn học nước này. Mendelssohn cùng bạn đi vòng quanh Scotland và những ý tưởng ban đầu về bản giao hưởng số 3 Scottish giọng La thứ, Op. 56 cũng bắt đầu được hình thành trong thời gian đó. Ngày 30 tháng 7, Mendelssohn đã đến thăm tàn tích nhà nguyện Holyrood tại Cung điện Holyrood ở Edinburgh, và kể trong thư về cho gia đình:
Khoảng chiều chập choạng hôm nay, chúng con đến thăm cung điện mà Nữ vương Mary từng yêu và từng ở...; kề ngay đây là nhà nguyện nơi Mary được trao vương miện Nữ vương Scotland, giờ không còn cả mái che; những cỏ và thường xuân mọc đầy, và án thờ đã sập. Mọi thứ đều đã đổ nát, ánh mặt trời chiếu toả vào. Trong nhà nguyện này, đúng hôm nay, con đã nghĩ ra khởi đầu bản giao hưởng "Scotland".
Cùng với mô tả này, Mendelssohn gửi kèm trong lá thư của mình một mẩu giấy nháp phác thảo chủ đề mở đầu.
Phải mất nhiều năm để Mendelssohn trở lại được tâm trạng "Scotland" của những ngày tháng ấy để tiếp tục sáng tác bản giao hưởng. Khi còn tại thế, ông chưa bao giờ công khai với khán giả về cái tên "Scotland", nhưng bản nhạc khi cất lên vẫn gợi cho người nghe liên tưởng tới phong cảnh đẹp hoang sơ xứ bắc Âu rất rõ nét. Ẩn hiện trong âm điệu không chỉ là cảnh sắc mênh mang, mà còn là những cảm nghĩ tinh tế của tác giả về số phận những con người của lịch sử vùng đất này: chương đầu tăm tối và bão táp, u uẩn nhớ thương vị Nữ vương bạc mệnh; chương thứ hai mang tiết tấu snap đặc trưng (tiết tấu Lombard); chương thứ ba giằng xé nội tâm giữa số phận và tình yêu; và chương cuối có dáng dấp vũ khúc dân gian Scot mà cũng tràn ngập không khí chiến đấu, mang giọng thứ nhưng khép lại với những hồi kèn chiến thắng ở màu trưởng tươi sáng.
Các chương được diễn tấu liền mạch không ngừng nghỉ, là đặc điểm nổi bật của nhiều tác phẩm liên chương thời Lãng mạn.
Mendelssohn hoàn thiện đến chương cuối cùng của bản giao hưởng vào năm 1842 khi đang ở Berlin, tức 12 năm kể từ khi ông đặt chân vào nhà nguyện Holyrood. Và khi viết tới chương cuối, ông đã triển khai lại âm điệu chủ đề mở đầu mà ông đã xây dựng khi còn là một chàng trai tuổi đôi mươi để đưa vào coda kết thúc.
Bốn chương của bản Giao hưởng gồm:
Chương 1 Andante con moto — Allegro un poco agitato
Mở đầu: Chậm và linh động – Nhanh và hơi kích động
Chương 2 Vivace non troppo
Nhanh nhưng không quá mức
Chương 3 Adagio
Chậm
Chương 4 Allegro vivacissimo — Allegro maestoso assai
Nhanh hoạt bát – Rất nhanh và tráng lệ.
Mai Hạnh, 8.2022
Nghe tác phẩm https://youtu.be/newJOqUYPBc
ĐĂNG BÌNH LUẬN