Act I: https://ok.ru/video/2747980188198
Act II: https://ok.ru/video/2750241049126
Act III: https://ok.ru/video/2751114906150
* Bản dịch được thực hiện bởi Team dịch Opera Phụ đề Việt của Page Opera và Thanh nhạc cổ điển.
Ngay kể cả khi chưa từng xem Turandot, bạn cũng cảm thấy quen thuộc với "Nessun dorma" - bản aria đầu màn III của Calaf - và có lẽ là bản aria nổi tiếng nhất của Puccini. Mới đây thôi, chúng ta cũng vừa nghe bản aria này vang lên trong buổi Lễ khai mạc Euro 2020 tại Ý.
Không chỉ "Nessun dorma", Turandot có rất nhiều trích đoạn nổi bật trải dài suốt từ màn I cho đến màn cuối, từ vai chính đến vai thứ. Một soprano trữ tình tài năng có thể chiếm spotlight của các nhân vật chính chỉ với những note pianissimo mộng mị trong 2 aria tuyệt đẹp của Liù "Signore ascolta" và "Tu che di gel sei cinta" (bản aria với phần libretto trực tiếp do chính Puccini viết vì 2 librettist không gởi kịp text cho nhà soạn nhạc). " Non piangere Liù", "In questa reggia" cũng là 1 standard aria và được nhiều người yêu thích. Ngoài ra những đoạn hợp ca hài hước, thú vị của 3 nhân vật phụ Ping, Pang, Pong cũng đem lại những phút giây giải trí sau những màn "lên gân" căng thẳng, nặng nề suốt vở opera.
Puccini qua đời trước khi hoàn thành Turandot. Ông mới viết xong đến đoạn hợp xướng than khóc sau khi Liù tự sát thì bị chẩn đoán ung thư và phải sang Thuỵ Sĩ điều trị gấp, chỉ kịp để lại vài chục trang tổng phổ nháp ở cảnh cuối màn III - đúng cao trào của vở diễn khi Calaf bằng nụ hôn đã chinh phục trái tim băng giá của Turandot. Không ai biết ông sẽ xử lý như thế nào và đoạn cuối là một cái kết lãng mạn hay rực rỡ - thậm chí có thể rằng ông còn chưa có một ý tưởng rõ ràng cho nó. Chỉ biết rằng ông từng viết thư cho 2 người viết lời rằng: "...Đó sẽ là một bản duet tuyệt đỉnh... Hai kẻ thần thánh ấy sẽ trở về là những con người phàm trần thông qua tình yêu...". Puccini có vẻ như là soạn nhạc khá mainstream nhưng không hề dễ đoán. Hãy nhớ 1 chi tiết: Puccini hay được xem là gương mặt nổi bật của trường phái Verismo opera (Opera hiện thực), nhưng tác phẩm cuối của ông - bản chất lại là 1 vở cổ tích thần thoại - đi ngược với tinh thần chung của Verismo.
Cảm thấy day dứt vì chưa kịp hoàn thiện xong tác phẩm, khi đang trên giường bệnh, Puccini gửi gắm nhạc trưởng Toscanini và muốn R.Zandonai hoàn thiện nốt nó. Tuy vậy khi Puccini qua đời, lo sợ Zandonai (lúc này cũng là một nhà soạn nhạc tên tuổi) sẽ tác động quá lớn đến tác phẩm cha mình, Toni con trai của Puccini đã chuyển bản thảo cho F.Alfano - một học trò của Puccini để ông hoàn thiện nốt. Alfano vốn đã viết một cái kết khá tưng bừng, thậm chí tự thêm vào một số phần text ngoài libretto gốc và một số phần vocal khá ấn tượng cho Turandot, nhưng Toscanini phản đối kịch liệt phiên bản đó và yêu cầu cắt bỏ để giữ đúng tinh thần của âm nhạc của Puccini. Một phiên bản chính sửa thứ 2 ra đời, cắt bớt khoảng 4 phút nhạc của Alfano - chính là phiên bản phổ thông hiện nay của Turandot (được phần lớn các nhà hát sử dụng) tuy vậy nhược điểm của nó lại có phần cụt lủn và thiếu thuyết phục bởi sự chuyển biến tâm lý quá nhanh của Turandot.
Sau Alfano, rất nhiều nhà soạn nhạc khác cũng thử sức với phần kết này, tuy nhiên phiên bản "ngoài Alfano" được đánh giá tốt nhất là của Berio - nhà soạn nhạc Ý Avant-garde khá nổi danh thế kỉ XX. Berio không tiếp nối phong cách Puccini (như Alfano), ông viết thêm một đoạn khí nhạc khá dài mô tả rõ ràng những phát triển tâm lý của Turandot và thậm chí là của Calaf - sau "nụ hôn". Vở opera kết thúc với những hoà âm mơ màng của hợp xướng và dàn nhạc như tiễn 2 người vào một thế giới cực lạc - họ sẽ là những con người mời - có thể sẽ yêu nhau - dù không ai chắc là cuộc sống sau này hạnh phúc hay không. Cái kết mang lại nhiều suy tưởng cho khán giả - dù không phải là không gây tranh cãi, đặc biết từ những người thần tượng Puccini theo khuynh hướng bảo thủ.
Các bạn có thể chia sẻ cảm nhận của mình sau khi xem trọn vẹn tác phẩm với phiên bản này và có thể tham khảo cả những phiên bản dàn dựng theo lối traditional khác.
(Nguồn: Nhạc Cổ điển)
ĐĂNG BÌNH LUẬN