Tác giả: Phan Việt Hùng
Tháng 10 năm 2018, 50.000 khán giả trên sân vận động ở thành phố Cologne ở Đức đã đồng loạt đứng lên nghe và vỗ tay khi nữ ca sĩ Helen Fisher (người Nga gốc Đức, có tên Nga là Elena Petrovna Fisher) hát một bài hát Nga, sáng tác từ thập niên 30.
Bài hát đó từng được nhạc sĩ người Mỹ L.Stolkovsky gọi là "Bài hát hay nhất thế kỷ XX".
Đó là bài "Polyushko-Pole"(Полюшко Поле), dịch sang tiếng Việt là "Cánh đồng thương mến".
Cũng chịu chung số phận với nhiều bài hát Nga nổi tiếng khác như Cachiusa, Kalinka, Polyushko-Pole thường được mọi người nhầm tưởng là... dân ca Nga 
Thật ra, Polyushko-Pole là một bài hát được sáng tác vào năm 1933, là "con đẻ" của hai tác giả: nhạc sĩ Lev Konstantinovich Knipper (1898-1974) và nhà thơ Viktor Mikhailovich Gusev (1909-1944).
L.K.Knipper và V.M.Gusev là đôi bạn, đã từng cùng nhau trải qua quân ngũ, gắn đời mình với cuộc sống của các chiến sĩ Hồng quân ở Viễn Đông và Crimea.
Mùa hè năm 1932, nhạc sĩ Knipper có chuyến công tác đến Sevastopol. Ông sống cùng các thủy thủ, sáng tác các bài hát cho họ, giúp họ tổ chức các đêm diễn văn nghệ. Ông còn giúp các thủy thủ Hồng quân thành lập dàn nhạc hơi, luyện tập cho các dàn đồng ca để biểu diễn trên các chiến hạm và căn cứ hải quân...
Có thời gian rỗi, Knipper lại đi thăm làng mạc, các thị trấn ở Sevastopol, nơi từng diễn ra các trận đánh thời nội chiến. Ông viết trong nhật ký:
"Và đây là Perekopski Val. Tôi cùng V.Shebanin đứng trên một chiến hào đã bị phá hủy, nhìn về phương Bắc, nơi cánh đồng trải dài bất tận. Và từ phía xa xăm, trong hơi nóng của một buổi trưa oi bức chợt vọng về một điệu dân ca Ukraina. Chúng tôi bỗng nhớ về những người chiến sĩ quả cảm dưới mưa đạn đã anh dũng xông lên, vượt qua cánh đồng để tấn công vào sào huyệt cuối cùng của kẻ thù".
Cũng trong những ngày này, nhạc sĩ bỗng nảy ra ý định sẽ sáng tác một bản giao hưởng có tên là "Tráng ca về chiến sĩ Komsomol" để kỷ niệm 15 năm thành lập Đoàn Komsomol". Ông dự định sẽ có một bài hát chủ đề để kết nối các chương của bản giao hưởng.
Trích nhật ký của Knipper:
"Khi công việc sáng tác vẫn còn dang dở, một lần vào đầu đông tôi cùng các bạn đi trượt tuyết. Chúng tôi trượt khoảng 20 km, mệt nhoài và cóng lạnh. Trở về nhà nghỉ. Các bạn bắt tôi ngồi vào đàn để chơi cho mọi người thư giãn. Và, ngẫu hứng, chủ đề bài hát đã xuất hiện với những nốt đầu tiên:
Cánh đồng thương mến
Cánh đồng thương mến, cánh đồng rộng mở
Trên cánh đồng đang lao đi
Những người du kích trẻ.
Chuyện đó xảy ra đã lâu rồi. Tôi chẳng còn nhớ phản ứng khi đó của những người bạn đang mệt nhoài sau buổi trượt tuyết. Tôi cũng chẳng còn nhớ cảm giác của mình khi đó, hiểu hay không là mình đã tìm được "hạt vàng" (nguyên bản: hạt ngọc trai). Chắc là không. Khi đó tôi chỉ biết đó sẽ là một phần của bản hành khúc, do dàn nhạc hơi biểu diễn cùng với một giọng nam trung".
Sau khi hoàn tất bản nhạc, Knipper liền tìm đến bạn mình là nhà thơ Gusev yêu cầu viết lời. Bị giai điệu tuyệt vời cuốn hút, Gusev đã viết ngay khoảng 15 lời cho bài hát. Không đợi bản giao hưởng được viết xong, đôi bạn nóng lòng muốn thử phản ứng của người nghe ngay lập tức. Họ mời nữ ca sĩ Vera Dukhovskaya biểu diễn với phần lời đã được rút gọn.
Tháng 2/1933, bài hát chính thức được ra mắt lần đầu ở phòng hòa nhạc Uỷ ban phát thanh Liên Xô, nằm trên phố Belinski, trong tòa nhà Bưu điện Trung tâm. Đó là đêm diễn ra buổi ca nhạc kỷ niệm 15 năm thành lập Hồng quân. Đệm đàn cho Dukhovskaya là nghệ sĩ Mikhail Bikhter.
Bài hát ngay lập tức thu được thành công vang dội. Các nghệ sĩ nổi tiếng thời đó và cả các dàn đồng ca quân đội ngay lập tức đưa nó vào danh sách các bài hát mà mình sẽ thể hiện.
Mấy năm sau, "Polyusko-Pole" khi được biểu diễn ở Paris năm 1937 đã khiến cả khán phòng bùng nổ. Nhà văn L.Lyubimov sống ở Pháp khi đó đã mô tả: "Cả gian vỡ òa. Còn chúng tôi, người Nga thì khóc. Giờ thì mỗi khi tụ tập, chúng tôi lại hát Polyushko. Bởi nước Nga, cả cũ hay mới, đều có hết ở trong bài hát này..."
Năm 1945, tại Hội nghị thanh niên thế giới tổ chức ở London, 6000 đại biểu đã đồng thanh hát Polyusko-Pole.
"Polyusko-Pole' đã được nhiều ca sĩ nổi tiếng, dàn nhạc nổi tiếng thể hiện. Không chỉ ở Liên Xô, mà trên toàn thế giới. Nhưng thể hiện thành công nhất, phải nói đến dàn nhạc Aleksandrov của quân đội Liên Xô. Mở đầu là tiếng vó ngựa, chúng ta như nghe và nhìn thấy đoàn kỵ binh Xô viết dũng mãnh đang lao trên đồng xông thẳng vào quân thù:
Nữ ca sĩ Origa đã thể hiện rất thành công Polyushko-Pole hóa ra là gốc Nga, thành danh ở Nhật Bản. Cô tên thật là Olga Vitalevna Yakovleva, đã mất năm 2015 ở tuổi 45.
Nhạc sĩ Knipper là cháu của O.L.Knipper - Tchekhova - nghệ sĩ nhân dân Liên Xô (từ 1937), vợ của nhà văn Nga nổi tiếng Anton Tchekhov. Hai vợ chồng Tchekhov không có con, nên Tchekhova đã coi Knipper như con và cho cậu học âm nhạc bài bản từ nhỏ và thường cho Knipper tiếp xúc sớm với giới tinh hoa âm nhạc. Chắc chắn đó là môi trường cực tốt ảnh hưởng đến Knipper giúp cậu phát triển tài năng âm nhạc.
Ông cũng chính là em ruột của nữ nghệ sĩ Olga Konstantinovna Chekhova. Bà là ngôi sao điện ảnh sống ở Đức, thập niên 30 rất được Hitler và Himler ân sủng. Trùm phát xít Hitler thường ngồi cạnh Olga tại các buổi lễ và hòa nhạc. Điều thú vị nhất Olga lại là một điệp viên của Liên Xô. Và người giác ngộ, tuyển mộ cô chính là... nhạc sĩ Knipper, em trai cô.
Đúng thế, Knipper đã được Dân ủy nội vụ Nga tuyển dụng từ năm 1922, sau khi ông từ nước ngoài trở về.
Trong cuộc đời của mình, Knipper đã sáng tác trên 30 bản giao hưởng và 500 tác phẩm âm nhạc khác. Ông được phong danh hiệu NSND CHXHCNXVLB Nga năm 1974, hai lần được tặng Huân chương Stalin. Ông mất năm 1974 tại Moskva.
