Toàn cảnh Hội thảo dành cho người sáng tạo âm nhạc 2025

Hội thảo có sự hiện diện của các tổ chức quản lý tập thể quyền tác giả (CMO) quốc tế, các nhạc sĩ, nhà soạn nhạc, chuyên gia pháp lý và đại diện Cơ quan Quản lý Bản quyền Trung Quốc (NCAC). Các đại biểu đã tập trung thảo luận về việc bảo vệ quyền và thu tiền bản quyền cho tác phẩm âm nhạc trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ.

Trước sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) và các nền tảng số, vấn đề sử dụng tác phẩm âm nhạc để huấn luyện AI hoặc khai thác thương mại đặt ra yêu cầu cấp thiết về khung pháp lý rõ ràng, nhằm bảo vệ tối đa quyền lợi của tác giả. Mục tiêu của hội thảo và thông điệp chung của các diễn giả đều nhấn mạnh rằng: tôn trọng giá trị sáng tạo và bảo vệ quyền tác giả chính là nền tảng cốt lõi cho sự phát triển bền vững của âm nhạc.

NSƯT. Nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn - Tổng Giám đốc VCPMC tại cuộc họp CISAC ủy ban châu Á - Thái Bình Dương 2025

Dù thị trường và công nghệ có phát triển và biến đổi ra sao, âm nhạc vẫn là ngôn ngữ chung của nhân loại, còn quyền tác giả là mạch sống của sáng tạo. Các CMO và chuyên gia pháp lý cho biết, mặc dù hoạt động của các tổ chức quản lý tập thể và sự hợp tác trong mạng lưới bản quyền quốc tế vẫn đang phát huy hiệu quả, nhiều đại biểu bày tỏ quan ngại sâu sắc về tình trạng sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) không được cấp phép. Đặc biệt, nhiều tập đoàn công nghệ toàn cầu bị phản ánh đã quét và sao chép nội dung các tác phẩm âm nhạc để huấn luyện mô hình AI mà không xin phép hoặc trả tiền bản quyền cho tác giả và chủ sở hữu quyền.

Sự phát triển mạnh mẽ của AI tạo nhạc và các nền tảng số đang làm mờ ranh giới giữa “sáng tạo con người” và “sáng tạo máy móc”, khiến việc xác định quyền tác giả, quyền sở hữu và nguồn gốc tác phẩm trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. Đây được xem là một trong những thách thức lớn nhất đối với hệ thống bảo hộ quyền tác giả toàn cầu, đòi hỏi các quốc gia và tổ chức quốc tế sớm xây dựng cơ chế giám sát và quản lý việc khai thác, sử dụng nội dung và dữ liệu, nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các tác giả, nhạc sĩ và chủ sở hữu quyền.

Phiên thảo luật về các cơ hội, thách thức đối với sáng tạo âm nhạc và bảo vệ bản quyền trong thời đại AI

Nhiều đại biểu cũng đề xuất xây dựng hệ thống ghi nhận dữ liệu và nguồn gốc học của AI, quy định rõ cơ chế trả thù lao khi AI sử dụng dữ liệu có bản quyền để huấn luyện, đồng thời phát triển các công cụ giám sát bản quyền tự động nhằm phát hiện và xử lý việc sử dụng trái phép các tác phẩm âm nhạc trong môi trường AI.

Ngoài ra, các diễn giả bày tỏ lo ngại về thực trạng nhiều công ty, nền tảng âm nhạc, trò chơi điện tử và mạng xã hội sử dụng tác phẩm mà không xin phép hoặc mua đứt bản quyền với giá thấp. Thực tế này khiến không ít nhạc sĩ mất quyền hưởng lợi từ chính những tác phẩm nổi tiếng của mình, thậm chí phải bỏ tiền mua lại các ca khúc do chính họ sáng tác.

Trước tình hình đó, các đại biểu kêu gọi sớm ban hành quy định pháp lý về “bản quyền mua đứt” nhằm bảo vệ quyền lợi lâu dài và công bằng cho người sáng tạo. Một số nghệ sĩ nhấn mạnh rằng, nếu xu hướng “kiếm tiền ngắn hạn, xem nhẹ sáng tạo” tiếp tục kéo dài, tinh thần tôn trọng nghệ thuật và sự cống hiến trong sáng tác sẽ dần bị xói mòn.

Đoàn VCPMC thăm văn phòng Hiệp hội Bản quyền Âm nhạc Trung Quốc (MCSC) tại Bắc Kinh, Trung Quốc

Nhân dịp chuyến công tác, đoàn VCPMC đã đến thăm văn phòng của Hiệp hội Bản quyền Âm nhạc Trung Quốc (MCSC) tại Bắc Kinh. VCPMC tặng quà và hai tổ chức  thảo luận về chiến lược, chính sách để tăng cường hợp tác và trao đổi thông tin về công tác bảo vệ quyền tác giả tại Trung Quốc và Việt Nam.

Đoàn VCPMC thăm văn phòng và tặng quà Hiệp hội Bản quyền Âm nhạc Trung Quốc (MCSC) tại Bắc Kinh, Trung Quốc

Lãnh đạo VCPMC và ông Gadi Oron – Tổng Giám đốc CISAC toàn cầu

Ngày 29 -30/10/2025, ông Gadi Oron - Tổng Giám đốc CISAC Toàn cầu, ông Benjamin Ng - Giám đốc Khu vực châu Á - Thái Bình Dương, ông Dean Ormston - Chủ tịch Hội đồng Quản lý CISAC, cùng đại diện các tổ chức quản lý tập thể quyền tác giả (CMO) trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương và các quốc gia như Anh, Mỹ, Hà Lan đã tham dự chuỗi cuộc họp thường niên của Ủy ban CISAC khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Phiên thảo luật về các cơ hội, thách thức đối với sáng tạo âm nhạc và bảo vệ bản quyền trong thời đại AI

Cuộc họp tập trung tổng kết kết quả hoạt động 9 tháng đầu năm 2025, đánh giá các thách thức và xu hướng mới trong công tác thu và phân phối bản quyền âm nhạc, đồng thời thảo luận giải pháp tăng cường hợp tác khu vực và toàn cầu.

Hiện nay, trí tuệ nhân tạo (AI) được CISAC xác định là ưu tiên hàng đầu, với các hoạt động trọng tâm gồm: xây dựng hướng dẫn đăng ký tác phẩm có yếu tố AI, vận động chính phủ hoàn thiện khung pháp lý, thiết lập cơ sở dữ liệu toàn cầu và xây dựng cơ chế quản lý hợp lý, hiệu quả, phù hợp với xu thế phát triển nhưng vẫn đảm bảo quyền lợi của tác giả và chủ sở hữu quyền.

CISAC bày tỏ quan ngại về việc Liên minh châu Âu làm suy yếu các quy định bảo vệ bản quyền trong Luật AI, trong khi Úc ghi nhận tín hiệu tích cực khi chính phủ Úc đã quyết định không đưa quy định cho phép các công ty AI tự do quét, sao chép và khai thác dữ liệu vào luật. Tại Đức, GEMA đã khởi kiện các công ty vì sản phẩm AI có nội dung tương tự tác phẩm gốc; phán quyết dự kiến trong tháng 11/2025 có thể trở thành tiền lệ quốc tế quan trọng.

CISAC sẽ sớm ban hành tài liệu hướng dẫn và tiếp tục hỗ trợ các tổ chức thành viên trong việc bảo vệ quyền tác giả trước thách thức từ AI, đồng thời đề nghị các tổ chức trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương nhanh chóng tổng hợp ý kiến về việc đăng ký tác phẩm có yếu tố AI để sớm thống nhất quy chuẩn.

Bên cạnh đó, cuộc họp cũng cập nhật tiến độ các dự án trọng điểm của CISAC, bao gồm: Dự án nâng cấp hệ thống CIS-Net 2.0, nhằm chuẩn hóa và tự động hóa cơ sở dữ liệu chung giữa các tổ chức quản lý tập thể (CMO), giúp việc tra cứu, đối soát và phân phối quyền được chính xác và nhất quán hơn trên phạm vi toàn cầu; Dự án chia sẻ dữ liệu kỹ thuật số GDSDX của khu vực châu Á - Thái Bình Dương, một sáng kiến hướng tới việc tăng cường trao đổi dữ liệu bản quyền minh bạch, hiệu quả và đồng bộ giữa các CMO trong khu vực và trên thế giới, qua đó nâng cao năng lực xử lý dữ liệu từ các nền tảng kỹ thuật số quốc tế lớn.

NSƯT. Nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn - Tổng Giám đốc VCPMC tại cuộc họp CISAC ủy ban châu Á Thái Bình Dương 2025

Toàn cảnh cuộc họp CISAC ủy ban Châu Á Thái Bình Dương 2025

Đoàn VCPMC tại Hội thảo người sáng tạo âm nhạc 2025