Bởi vậy, kinh nghiệm của nhiều nước trên thế giới trong xây dựng chiến lược số hóa các tài sản văn hóa-nghệ thuật, đồng thời xem số hóa vừa là công nghệ hỗ trợ phát triển sản phẩm văn hóa-nghệ thuật vừa là một phương thức sáng tạo, có thể là tham khảo hữu ích cho
Việt Nam.

Cân bằng toàn cầu hóa và bảo vệ bản sắc

Jeon Jimin, Giám đốc Dự án Poem Music, người khởi xướng Chương trình hợp tác Koviet Sinawi từ năm 2024 kết nối âm nhạc truyền thống giữa hai nước Việt Nam và Hàn Quốc, cùng 5 nhạc công đến từ Hàn Quốc đều ở độ tuổi trên 25-30, rất trẻ.

Từ hiểu biết về đặc tính ngẫu hứng, ứng biến, ứng tác trong âm nhạc truyền thống Hàn Quốc (sinawi), Jimin, một nghệ sĩ chơi keyboard, đã tìm hiểu và nghiên cứu so sánh đặc tính này với âm nhạc truyền thống của các nước châu Á khác. Đờn ca tài tử của Việt Nam là một trả lời ban đầu thỏa đáng. Cô bắt tay xây dựng Chương trình Koviet Sinawi, tìm kiếm tài trợ, đội ngũ cộng sự từ hai phía và lên các kế hoạch bàn thảo triển khai chương trình thông qua các phiên họp trực tuyến nhằm tiết kiệm ngân sách. Mục tiêu của Koviet Sinawi là lấy tính ngẫu biến của âm nhạc truyền thống hai nước làm nền tảng để từ đó thúc đẩy các sáng tác mới, cách biểu diễn mới cho một dàn nhạc kết hợp cả nhạc cụ phương tây hiện đại và nhạc cụ truyền thống của hai nước.

Bên cạnh kết hợp nghiên cứu, sáng tác và biểu diễn cùng một số nghệ sĩ công tác tại Khoa Âm nhạc dân tộc, Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh, như Hải Phượng, Lê Hoài Phương, Hồ Nga, dự án còn mở rộng cửa tham gia dành cho sinh viên Việt Nam có khả năng chơi nhạc. Chương trình đã xây dựng được một tổng thể biểu diễn kéo dài 80 phút, với dàn nhạc bao gồm gần 30 nhạc công. Trong nửa đầu tháng 10/2025, các buổi diễn tại Trường đại học FPT Thành phố Hồ Chí Minh, Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn- Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam của Koviet Sinawi đạt kết quả ngoài mong đợi, thúc đẩy Jimin tiếp tục mở rộng dự án theo hướng song phương giữa âm nhạc truyền thống Hàn Quốc với của các nước khác, và đa phương, giữa âm nhạc truyền thống của các nước châu Á với nhau.

Mục tiêu cuối của Jeon Jimin là xây dựng được nền tảng cho Lễ hội âm nhạc sáng tạo châu Á (Asian Creative Music Festival), lấy đặc trưng âm nhạc truyền thống châu Á làm nền tảng. Chia sẻ với phóng viên Nhân Dân cuối tuần, cô cho biết: “Chúng ta đều thấy âm nhạc cổ điển phương Tây luôn chiếm ưu thế toàn cầu. Trong khi đó, âm nhạc truyền thống châu Á của chúng ta cũng có những đặc tính độc đáo riêng, rất phù hợp xu thế toàn cầu hóa. Tôi muốn làm một điều gì đó, bắt đầu từ Koviet Sinawi”. Jeon Jimin là một nghệ sĩ độc lập và Dự án của cô nhận được nguồn tài trợ hào phóng từ Quỹ trao đổi văn hóa quốc tế (KOFICE), thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc.

Chính phủ kiến tạo hạ tầng số hóa văn hóa nghệ thuật

Jeon Jimin và Koviet Sinawi có lẽ là minh chứng mới nhất để thấy thành tựu trong chiến lược thúc đẩy phát triển văn hóa-nghệ thuật gắn liền với số hóa và toàn cầu hóa của Hàn Quốc và nhiều nước trên thế giới. Đáng nói, chính phủ mỗi nước luôn giữ vai trò thiết kế nền tảng vững chắc cho sự phát triển ấy, để công dân của họ tự tin với mỗi thể nghiệm sáng tạo của mình.

Bên cạnh KOFICE, Hàn Quốc thành lập Cơ quan chuyên trách về nội dung sáng tạo (Korea Creative Content Agency-KOCCA) năm 2009, để vận hành các dự án mục tiêu nhằm thúc đẩy công nghiệp sáng tạo gắn liền với số hóa và toàn cầu hóa văn hóa đại chúng của nước này. Trong đó, phải kể đến mô hình các quỹ hỗ trợ sáng tạo nội dung, các trung tâm ươm tạo và đào tạo nhân lực cho phát triển nội dung, khoảng 50 nghìn người mỗi năm. Kể từ năm 2012, Chính phủ Anh đã kiến tạo nhiều chương trình hợp tác đa ngành nhằm phát triển các dự án thí điểm số hóa trong công nghiệp văn hóa, như nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật, kịch nghệ, bảo tàng, thời trang, điện ảnh, sản xuất trò chơi… Mục tiêu chính của các hợp tác đa ngành là giúp các tổ chức nghệ thuật thử nghiệm với công nghệ số để mở rộng tệp khán giả, nâng cao trải nghiệm cho họ và tăng nguồn thu.

Nhật Bản là một trong những quốc gia đi đầu về chiến lược số hóa trong thúc đẩy phát triển văn hóa-nghệ thuật. Các cơ quan của Chính phủ Nhật Bản đã phối kết hợp chặt chẽ, tạo nên một nền tảng hạ tầng số vững chắc.

Đơn cử, Chính phủ nước này đã thành lập Cơ quan về các vấn đề văn hóa (Bunka-cho/Agency for Cultural Affairs) nhằm xây dựng các khung chính sách dành riêng cho lĩnh vực văn hóa-nghệ thuật, từ di sản truyền thống tới đương đại, nhằm bảo vệ đồng thời khai thác tối đa các giá trị của văn hóa trong phát triển kinh tế cũng như luôn cải thiện hình ảnh Nhật Bản trên trường quốc tế. Chỉ riêng con số 89 bảo tàng và 294.723 đơn vị di sản văn hóa nghệ thuật trên khắp đất nước đã có thông tin cơ bản cùng phong phú hình ảnh được cung cấp trên website của cơ quan này (tính đến ngày 14/10/2025) đã minh chứng rõ nét cho sự hợp tác giữa rất nhiều bên để đạt được kết quả số hóa tài sản văn hóa quốc gia vô cùng ấn tượng như vậy. Đây đồng thời là nền tảng dữ liệu lớn phục vụ cho việc phổ biến, nghiên cứu và khai thác các giá trị của di sản trong sáng tạo đương đại. Bunka-cho có một bộ phận nghiên cứu để hằng năm công bố sách trắng, các thống kê liên quan bảo tồn và phát triển sản phẩm văn hóa nghệ thuật của đất nước.

Theo GS, TS Từ Thị Loan, Viện Văn hóa Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam, Nhật Bản đồng thời khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân trong đổi mới nghệ thuật thời đại số hóa. “Các tập đoàn như Sony, Panasonic, NTT hợp tác với chính phủ trong Việc phát triển Virtual Japan Platform (Nền tảng Nhật Bản ảo), tạo điều kiện để các nghệ sĩ, nhà thiết kế, nhà hát quảng bá sản phẩm của họ ra thế giới”, bà Loan cho biết ■