Chàng trai xứ Huế ấy đã sáng tác nhạc từ những năm tháng tham gia phong trào đấu tranh của sinh viên miền Nam năm 1971 khi mới 18 tuổi với với ca khúc đầu tiên "Trong mưa bom mặt trời sẽ đến" và sau đó là bài "Xuống đường giành lấy mùa xuân" (năm 1972). Mỗi giai đoạn, mỗi thời kỳ, mỗi địa phương, vùng miền đều tạo cảm hứng để cho anh viết nên những lời ca, nốt nhạc đậm chất Nguyễn Duy Khoái, trong đó thể hiện được tấm lòng, tình cảm của người nhạc sĩ dành cho những con người cụ thể cũng như mỗi miền đất từ đồng bằng đến cao nguyên, từ thành thị đến nông thôn. Những nơi anh đặt chân đến đều được anh dành hết tâm huyết để làm toát lên cái hồn cốt rất riêng có của vùng đất đó, dù đó là ca khúc sáng tác do cảm xúc tự nhiên hay ca khúc "đặt hàng" của một địa phương, đơn vị ngành nào đó. Tất cả những ca khúc đó, đều thể hiện rõ sự tâm huyết, trách nhiệm của người nhạc sĩ với "đứa con tinh thần" của mình.

Về những ca khúc viết về quê hương đất nước, đầu tiên không thể không nhắc đến Huế, mảnh đất nơi Nguyễn Duy Khoái sinh ra (anh sinh năm 1953) với ca khúc "Tương tư Huế" rất sâu lắng, tự sự và đầy hoài niệm về người con gái trong bối cảnh cổ kính, rêu phong của đất cố đô. Viết về Đà Lạt anh có ca khúc "Đà Lạt chiều mơ" khắc họa tất cả những gì lãng mạn, đẹp đẽ, tinh túy nhất của xứ sở ngàn hoa...

Trong nhiều ca khúc về tình yêu, về quê hương đất nước, những tác phẩm làm nên tên tuổi Nguyễn Duy Khoái và cũng là những ca khúc mang tính "điểm nhấn" để được xét tặng Giải thưởng Nhà nước phải kể đến những ca khúc anh sáng tác về đất Quảng Nam - Đà Nẵng, nơi anh đã có những năm tháng hòa mình trong dòng chảy cuộc sống, cũng là thể hiện sự nghiệp sáng tác rực rỡ nhất của mình. Đầu tiên không thể không nhắc đến ca khúc "để đời" Đêm hội phố Hoài. Với ca khúc này, tác giả đã đưa người nghe đến với những hoài niệm, ký ức về một Hội An xưa cũ, trầm mặc rêu phong…Có thể nói, "Đêm hội phố Hoài" là ca khúc viết về Hội An lắng đọng trong lòng người nghe không chỉ là người Hội An, để lại những cảm nhận thật sâu sắc về mảnh đất và con người nơi đây. Bài hát như một sự kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, cũng là nhắc nhớ người Hội An phải gìn giữ, trân quý và phát huy bản sắc độc đáo của Phố Hội.

Một ca khúc "để đời" khác của Nguyễn Duy Khoái là ca khúc rất "đậm sâu" về Đà Nẵng, đó là ca khúc "Hồn đá quê tôi". Tuy viết về Ngũ Hành Sơn với làng đá mỹ nghệ Non Nước nổi tiếng, nhưng người nghe cảm nhận được cả Đà Nẵng trong bài hát ngay từ câu hát mở đầu: "Đi về về phía đông, về phương phương mặt trời, cuối một một dòng sông, nơi đầu đầu cửa biển, có một thành phố vững vàng trong bão tố, lung linh ngàn năm xưa, lung linh ngàn năm sau...". Chỉ nói về "hồn đá" Ngũ Hành Sơn thôi nhưng đã thấy toát lên tất cả về con người Đà Nẵng trong đó: "Ai hỏi vì sao người Đà Nẵng hiền hòa thế, Sông Hàn xanh trong soi bóng mát bao tâm hồn. Ai hỏi vì sao người Đà Nẵng anh hùng thế, hồn đá thiêng liêng sáng trong lòng dân quê tôi...". Viết về Đà Nẵng, Nguyễn Duy Khoái còn có một ca khúc rất dễ thương kể về mối tình của chàng trai xứ Huế với môt cô gái Đà Nẵng, cũng là câu chuyện tình đẹp của chính tác giả qua ca khúc "Tình ca phố", một ca khúc với tiết tấu vui tươi, đằm thắm, thiết tha và giàu cảm xúc. Tất cả nói lên tấm lòng, tình yêu của nhạc sĩ đối với mảnh đất và con người nơi "đầu biển cuối sông" này… Ngoài ra, nói về sáng tác đa thể loại của Nguyễn Duy Khoái, không thể không nhắc đến ca khúc "Tìm trăng", phổ thơ Nguyễn Tấn Sỹ, một ca khúc đầy tính tự sự về cuộc sống, nhân tình thế thái, phảng phất âm hưởng dân ca, tuy đầy triết lý nhưng gần gũi với người nghe...

Về các sáng tác của nhạc sĩ Nguyễn Duy Khoái, có lẽ phải có nhiều bài viết mới có thể nói hết được…Trong khuôn khổ bài viết nhỏ này, người viết chỉ xin chia sẻ vài cảm nhận về một số ca khúc trong "kho tàng âm nhạc" đồ sộ, đậm bản sắc riêng có của Nguyễn Duy Khoái, người nhạc sĩ luôn tràn ngập niềm yêu đời và giàu cảm xúc mỗi khi cầm bút viết lên những lời ca nốt nhạc về tình người, tình yêu quê hương đất nước.

Ghi nhận những cống hiến của nhạc sĩ với âm nhạc nước nhà, năm 2022, nhạc sĩ Nguyễn Duy Khoái vinh dự được Chủ tịch nước tặng Giải thưởng Nhà nước. Anh cũng là nhạc sĩ duy nhất của Đà Nẵng đến thời điểm hiện tại, được nhận giải thưởng cao quý này.

(Nguồn: https://cadn.com.vn/)